Hier vind je straks extra informatie bij hoofdstuk 9.
Uitleg: Ierse broeders
Sinds 1610 bestaat er in Ierland een Presbyteriaanse kerk. Tijdens de regering van James VI (1566-1626) emigreerden veel Schotten naar (met name het noordelijk deel van) Ierland. De Schotten oefenden invloed uit op de kerkelijke situatie in Ierland, wat regelmatig spanning gaf met de Ierse kerk. Een gecompliceerde situatie waarin ook bemoeienis vanuit het koningshuis een rol speelde. In de 18e eeuw ontstonden er binnen de synode van Ulster (Noord Ierland) verschillen tussen de ‘Old Lights’ en de ‘New Lights’. De ‘Old Lights’ waren de meer behoudende Calvinisten, zij hielden vast aan de gereformeerde leer en traditie waaronder ook de handhaving van de Westminster Confession. Hun predikanten moesten met dat belijdenisgeschrift instemmen en dat ondertekenen. De ‘New Lights’ waren liberaler (later zelfs remonstrants) en stelden dat niet verplicht. Dat leverde lange tijd veel spanningen op en liep uiteindelijk uit op de vorming van een (afzonderlijke) Remonstrantse Synode door degenen die de Westminster Confession niet wilden ondertekenen.
In de biografie van McCheyne wordt vermeld dat hij was uitgenodigd op de vergadering in juli 1840 in Belfast waar de vereniging tussen de Presbyterian Church in Ireland en de seceders, de afgescheidenen uit Schotland, plaatsvond. Daar waren 500 predikanten en ouderlingen aanwezig. Tijdens die vergadering heeft McCheyne gesproken en gewezen op het belang van de zending onder het Joodse volk. Dat maakte grote indruk. Hetzelfde deed hij in enkele diensten waarin hij die week in Ulster voorging. Velen werden daardoor overtuigd van het feit dat zij zo lange tijd het Joodse volk vergeten waren.
Uitleg: Dissenters
Betekent: ‘andersdenkend’. Mensen die zich om bepaalde reden niet bij de reguliere of staatskerk aansloten of zich daarvan afgescheiden hadden. Vandaar dat de term deels wel verwant is aan ‘afgescheiden’. Per land en tijdsperiode kunnen de omstandigheden die daar aanleiding toe gaven verschillen. In Engeland waren het mensen die zich vanwege de invloed van de overheid of andere omstandigheden niet bij de Anglicaanse kerk konden aansluiten. Een van de redenen tot afscheiding in Schotland was dat men bezwaar had tegen de invloed van de adel c.q. landeigenaren die een grote invloed in de kerk hadden o.a. op het beroepen van predikanten. Een eerste secession (afscheiding) vond plaats in 1690 rond Richard Cameron, die groep werd ‘Cameronians’ of ook wel ‘McMillanites’ (beide voorgangers) genoemd. Een tweede afscheiding vond plaats in 1733, daar was Ebenezer Erskine bij betrokken. De ‘vroege’ aanleiding daarvan lag in het zogenaamde ‘Marrow’-conflict.
Uitleg: Moderates
Moderate betekent: ‘gematigd’. Hiermee worden de mensen aangeduid die een gematigd standpunt innamen wanneer anderen zich afscheidden. Dat wil niet zeggen dat zij geen bezwaren hadden, maar voor hen was dat dan geen reden om zich af te scheiden. Dit leidde helaas tot verwatering van de gereformeerde leer zoals die zo lange tijd in Schotland tot zegen was geweest
Uitleg: Free Church of Scotland
Tijdens de jaren van McCheyne’s predikantschap in Dundee, veranderen de verhoudingen tussen kerk en staat in Schotland. De staat mengt zich steeds meer in kerkelijke aangelegenheden. Op 18 mei 1843 ontstaat de Free Church of Scotland, als een grote groep predikanten zich losmaken van de staatskerk, uit protest tegen de toenemende invloed van de overheid op de kerk.
Helaas wordt in 1892 door de Synode van de Free Church bepaald dat een ieder vrij is om de leer van de kerk op eigen wijze te interpreteren. Een aantal predikanten en ouderlingen verzet zich tegen deze leervrijheid. Zij scheiden zich in 1893 opnieuw af. Het nieuwe kerkverband krijgt de naam Free Presbyterian Church. De kerkdiensten tonen overeenkomsten met de gereformeerde gezindte in Nederland, maar de gemeenten zijn helaas klein.
Korte samenvatting van het leven van McCheyne met beelden uit Schotland (Engelstalig)
Uitleg: tyfus
In de Middeleeuwen, maar ook in de 18e en 19e eeuw, was tyfus een veel voorkomende ziekte. Tyfusepidemieën kwamen veel voor in de stedelijke gebieden, waar mensen dicht opeen woonden en elkaar gemakkelijk besmetten. Vanwege de beperkte medische mogelijkheden was het sterfterisico groot. Tijdens Napoleon’s beleg van Moskou in 1812 stierven meer soldaten aan tyfus dan dat er werden gedood door de Russen.
Tyfus begint met een plotseling begin van koorts en andere griepachtige symptomen zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn en rillingen. Vijf tot negen dagen nadat de symptomen zijn begonnen, begint de uitslag meestal op de romp en verspreidt zich naar de ledematen. Deze uitslag verspreidt zich uiteindelijk over het grootste deel van het lichaam, behalve het gezicht, de handpalmen en de voetzolen. Onbehandelde gevallen waren vaak fataal.
Ook voor Robert Murray McCheyne maakte tyfus een einde aan zijn aardse leven. Terwijl hij hoge koorts had, riep hij het uit, alsof hij op zijn preekstoel stond:
“Ontwaak tijdig, slapende zielen, anders zul je in eeuwige kwelling ontwaken, tot je eeuwige ontsteltenis! Leef voor de eeuwigheid. Nog een paar dagen en onze reis is ten einde.”
Toen bad hij:
“Deze gemeente, Heere, deze mensen, deze hele plaats!”
Op 25 maart 1843 werd Robert Murray McCheyne Thuis gehaald, op de leeftijd van 29 jaar.
Grafsteen
Het graf van Robert Murray McCheyne ligt op de begraafplaats van St. Peters Church, vlakbij Perth Road. De kerk en het graf kunnen bezocht worden. Meer informatie vind je op de website van de Free Church of Dundee.
